Αξιοποίηση Παραλιακής: Από το 2016, και βλέπουμε...

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Δεν είχε συμπληρωθεί ούτε εβδομάδα, τον Οκτώβριο του 2009, από την εκλογική...

νίκη του ΠΑΣΟΚ, όταν ο νέος τότε πρωθυπουργός, κ. Γιώργος Παπανδρέου, έκανε βόλτα στο Ελληνικό και στο Φάληρο με τον αρχιτέκτονα - αναμορφωτή της Βαρκελώνης κ. Χοσέ Αθεμπίγιο. «Είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε τα πράγματα, προκειμένου να αξιοποιηθεί μια τεράστια επένδυση του ελληνικού λαού», είχε δηλώσει ο κ. Παπανδρέου, κάνοντας, μάλιστα, λόγο και για τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης της παραλιακής ζώνης. Ωστόσο, πέρασε ήδη ενάμισης χρόνος και το μόνο που έχει να παρουσιάσει η κυβέρνηση είναι η κατεδάφιση του εγκαταλελειμμένου νυχτερινού κέντρου «Φαντασία» και –σχετικά πρόσφατα– ένα σχέδιο αξιοποίησης του φαληρικού Δέλτα. Ένα σχέδιο, ωστόσο, με ελλιπή διαβούλευση, χωρίς νέο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και, κυρίως, δίχως εγγυημένη χρηματοδότηση, όπως αναφέρουν οι περισσότερο δύσπιστοι.

Η προς αξιοποίηση έκταση στην ευρύτερη ζώνη της παραλίας περιλαμβάνει χίλια στρέμματα, από το Στάδιο «Ειρήνης και Φιλίας» μέχρι και το Κλειστό Γυμναστήριο του Τάε Κβο Ντο – μια ζώνη που θα μπορούσε να δώσει απευθείας πρόσβαση στη θάλασσα για τους κατοίκους της πρωτεύουσας. Τώρα η κυβέρνηση υπόσχεται πως η επίμαχη έκταση θα μετατραπεί σε πάρκο, δίνοντας στους όμορους δήμους και στη μητροπολιτική Αθήνα τον πρώτο από τους νέους μεγάλους «πνεύμονες» πρασίνου.

Από την άλλη, το... ξεχασμένο οικολογικό πάρκο στο Μοσχάτο και η κωλυσιεργία ως προς το παλιό αεροδρόμιο στο Ελληνικό, σε συνδυασμό με τις πανάκριβες ολυμπιακές εγκαταστάσεις, που παραμένουν αναξιοποίητες από το 2004, μόνο απαισιοδοξία γεννούν για το μέλλον των φιλόδοξων οραμάτων (και) αυτής της κυβέρνησης. Πόσω μάλλον όταν τα πρώτα έργα στο φαληρικό όρμο –αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα– θα ξεκινήσουν το 2013, σχεδόν μία δεκαετία, δηλαδή, από την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, και θα ολοκληρωθούν –το νωρίτερο– στα μέσα του 2015...

Κρατούν «μικρό καλάθι»

Όσοι, όμως, γνωρίζουν καλά το σκηνικό στην Παραλιακή αναφέρουν στα «Επίκαιρα» πως η καθυστέρηση στη λήψη των αποφάσεων, όπως και στην υλοποίησή τους, είναι υπόθεση δεκαε τιών, γι’ αυτό και κρατούν «μικρό καλάθι» έναντι των υποσχέσεων και της σημερινής υπουργού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής κυρίας Τίνας Μπιρμπίλη. Οι ίδιες πηγές απορούν, εξάλλου, και για το ότι η νέα αρχιτεκτονική μελέτη θα δοθεί με απευθείας ανάθεση – κατά πάσα πιθανότητα σε μελετητικό γραφείο, το οποίο συνεργάστηκε με τον Ιταλό αρχιτέκτονα κ. Ρέντσο Πιάνο κατά την πρώτη φάση, εκείνη της κατάρτισης του «μάστερ πλαν» για την ανάπλαση του φαληρικού όρμου. Αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για το ίδιο γραφείο που είχε αναλάβει και το οικολογικό πάρκο στο Μοσχάτο, το οποίο έμεινε, βέβαια, στα χαρτιά...

Υπενθυμίζεται στο σημείο αυτό ότι ο νόμος 3843/2010, «Ταυτότητα κτιρίων, υπερβάσεις δόμησης και αλλαγές χρήσης, μητροπολιτικές αναπλάσεις και άλλες διατάξεις», του ΥΠΕΚΑ ενσωματώνει προηγούμενες προβλέψεις για την περιοχή και ρυθμίζει τις χρήσεις γης και συντελεστή δόμησης ένα τοις χιλίοις, λαμβάνοντας υπόψη και τις εξελισσόμενες μελέτες στο χώρο του παλιού Ιππόδρομου για τη δημιουργία της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Σύμφωνα με το πλάνο του υπουργείου, η λεωφόρος Ποσειδώνος μετατοπίζεται προς τη θάλασσα, υποβιβάζεται και καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος της από το πάρκο. Επιπλέον, το πάρκο θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, άλση, ποδηλατόδρομους, καταδυτικό πάρκο και πολιτιστικές - αθλητικές εγκαταστάσεις.

Προβληματισμένοι κάτοικοι και επιστήμονες

Στη θεωρία όλα μοιάζουν ιδανικά. Θα αποδειχτούν, όμως, έτσι και στην πράξη; Δεν είναι λίγοι, άλλωστε, εκείνοι που αναρωτιούνται αν επαρκούν τα διαθέσιμα χρήματα για την υλοποίηση του σχεδίου αξιοποίησης του φαληρικού όρμου. Η αμφιβολία τους γιγαντώνεται, μάλιστα, από τη στιγμή που από πλευράς ΥΠΕΚΑ διατείνονται πως το κόστος του προγράμματος θα εκτιμηθεί όταν αυτό θα είναι εφικτό σε σχέση με την «ωριμότητα» των μελετών.

Οι δυνατότητες χρηματοδότησής του, πάντως, προέρχονται από το ΕΣΠΑ, δηλαδή το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής (ΠΕΠ) 2007-2013 (180 εκατ. ευρώ), από το «Πράσινο Ταμείο» (60 εκατ. ευρώ) και πιθανόν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Jessica» για τις αστικές αναπλάσεις.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στα «Επίκαιρα» ο αρχιτέκτονας κ. Γιώργος Δημητρίου, είναι αμφίβολο το αν θα εκταμιευτούν αυτά τα χρήματα σε μια περίοδο περικοπών από παντού, ενώ η χρηματοδότησή του από την Ευρωπαϊκή Ένωση καθιστά το έργο ανταποδοτικό και, ως εκ τούτου, αντιτιθέμενο στο χαρακτήρα κάθε ελεύθερου χώρου ως κοινωνικού αγαθού. Ο ίδιος συμπληρώνει πως η ελλιπής δημόσια διαβούλευση και η απευθείας ανάθεση του νέου αρχιτεκτονικού έργου προκαλούν, αν μη τι άλλο, ερωτήματα. «Το σχέδιο δεν είναι αναλυτικό και καθαρό. Δεν ξέρουμε τι θα προκύψει, αφού δεν μπαίνει στο παιχνίδι η κοινωνία των πολιτών. Ένα έργο τέτοιας εμβέλειας θα έπρεπε να τεθεί σε διαβούλευση και, κατόπιν, να γινόταν διεθνής διαγωνισμός. Αυτό, ωστόσο, δεν έγινε», διατείνεται ο κ. Δημητρίου.

Εν τω μεταξύ, κάτοικοι που διαφωνούν σημειώνουν πως το σχέδιο δεν διευκρινίζει τις προβλεπόμενες χρήσεις εντός του χώρου επέμβασης ούτε καθιστά σαφή τη χωροθέτηση των προβλεπόμενων νέων κτισμάτων. Συν τοις άλλοις, τονίζουν πως δεν παρέχει πληροφόρηση γύρω από τον αριθμό και το είδος των προβλεπόμενων αθλητικών εγκαταστάσεων και την ανάγκη εξάντλησης του προβλεπόμενου συντελεστή δόμησης σε βάρος του φυσικού τοπίου, ενώ δεν δικαιολογείται η αναγκαιότητα υλοποίησης των προβλεπόμενων τεσσάρων χώρων στάθμευσης.

Την ίδια ώρα, ο κ. Δημητρίου επισημαίνει πως η ελαφρά μετατόπιση –και όχι υπογειοποίηση– της λεωφόρου Ποσειδώνος θα δημιουργήσει τεχνητό λόφο, ήτοι οπτικό φράγμα. «Με συνολικό ύψος εννέα μέτρων από το φυσικό έδαφος σε όλο το θαλάσσιο μέτωπο Μοσχάτου - Καλλιθέας, ο λοφίσκος καθιστά απαγορευτική την πολυπόθητη συνέχεια της αστικότητας ως το κύμα και ανάγει σε ειρωνεία ακόμα και το δικαίωμα της απλής, ελεύθερης θέας προς τη θάλασσα», σημειώνει ο αρχιτέκτονας, ο οποίος προτείνει την επιστροφή, στο μέτρο του δυνατού, του φαληρικού όρμου στην παλιά του μορφή, με άμμο, δηλαδή, και εξέδρες.

«Ναι» από την Τοπική

Αυτοδιοίκηση

Σύμφωνοι με το κυβερνητικό σχέδιο εμφανίζονται οι έχοντες έννομο συμφέρον δήμαρχοι Καλλιθέας και Ταύρου - Μοσχάτου, κύριοι Κώστας Ασκούνης και Ανδρέας Ευθυμίου, καθώς και ο περιφερειάρχης Αττικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι, με δήλωσή του στα «Επίκαιρα», ο κ. Γιάννης Σγουρός υπογραμμίζει πως «πρόκειται για έργο που θα κοσμήσει την παραλιακή ζώνη από τον Πειραιά μέχρι και τα νότια παράλια και είναι ευχής έργον να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν».

Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Ταύρου - Μοσχάτου προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, χαρακτηρίζοντας το πλάνο για το παραλιακό μέτωπο ως το καλύτερο που έχει παρουσιαστεί για την περιοχή. Μιλώντας στα «Επίκαιρα», ο κ. Ευθυμίου υποστηρίζει πως πλέον το παραλιακό μέτωπο αντιμετωπίζεται ενιαία και δεν υπάρχει κίνδυνος άνομων, «υπόγειων» συναλλαγών με επιχειρηματικά συμφέροντα. «Περιλαμβάνει μια συνολική λύση του προβλήματος. Δεν είναι μόνο η αξιοποίηση της παραλιακής ζώνης, αλλά κατασκευάζονται και τα αντιπλημμυρικά έργα του Μοσχάτου και των Τζιτζιφιών. Επίσης, όλοι οι δρόμοι του Μοσχάτου που είναι κάθετοι στην παραλία θα βγαίνουν κατευθείαν στον παραλιακό δρόμο, θα υπάρχει, δηλαδή, συνέχεια της πόλης με το παραλιακό μέτωπο και δεν θα διακόπτεται βιαίως, όπως συμβαίνει τώρα», σχολιάζει σχετικά ο δήμαρχος Ταύρου - Μοσχάτου.

Η δημοτική Αρχή παρατηρεί, εξάλλου, πως οι χρήσεις γης είναι εντελώς καθορισμένες και πολύ ήπιες. Στέκεται, όμως, ιδιαιτέρως στο γεγονός ότι δεν έχει σχηματιστεί φορέας διαχείρισης του φαληρικού όρμου, ενώ δεν έχει γίνει καν συζήτηση αναφορικά με τη δημιουργία του. Ο κ. Ευθυμίου παρουσιάζεται, μάλιστα, αποφασισμένος να ζητήσει, πρώτον, τη δημιουργία ενός τέτοιου φορέα και, δεύτερον, τη συμμετοχή του σε αυτόν.

Στο ίδιο –θετικό ως προς το σχέδιο– μήκος κύματος κινείται και ο κ. Ασκούνης, με βάση τα όσα μοιράζεται με τους αναγνώστες των «Επικαίρων». Αν και ενημερώνει πως περιμένει τις τελικές μελέτες, δηλώνει ικανοποιημένος απ’ το ότι διασφαλίζεται ο κοινόχρηστος - κοινωφελής χαρακτήρας του Δέλτα, χάρη στην ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Ο δήμαρχος Καλλιθέας εκτιμά, πάντως, πως απαιτείται ενιαία διαχείριση των ζητημάτων της παραλιακής ζώνης, με τη συμμετοχή και της Περιφέρειας Αττικής, αλλά και να «τρέξει» το ΕΣΠΑ, ώστε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του έργου. 

ΥΠΕΚΑ: «Αναμενόμενες οι καθυστερήσεις»...

Στις ενστάσεις για το κυβερνητικό σχέδιο αξιοποίησης της παραλιακής ζώνης απαντούν κύκλοι της γενικής γραμματείας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ, υπό την κυρία Μαρία Καλτσά. Σε ό,τι αφορά στις επιτρεπόμενες ενότητες χρήσεων, υποστηρίζουν πως αποτυπώνονται στο Ν. 3843/2010, ενώ ο ακριβής σχεδιασμός θα περιγράφεται στο σχετικό Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο θα εκδοθεί – άγνωστο, όμως, πότε. «Για την οριστικοποίηση των χρήσεων θα παίξει προφανώς ρόλο και η δυνατότητα παραγωγής εσόδων ικανών για τη λειτουργία και τη συντήρηση του πάρκου, στο πλαίσιο του Ν. 3843/2010», αναφέρουν οι ίδιες πηγές.

Όταν η κουβέντα πηγαίνει στο θέμα της καθυστέρησης, από πλευράς ΥΠΕΚΑ θεωρούν πως το χρονοδιάγραμμα είναι ανάλογο με τη φύση και τις διαδικασίες υλοποίησης ενός μεγάλου έργου: «Πρέπει να λάβετε υπόψη πως πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο έργο, με πληθώρα τεχνικών παραμέτρων, οι οποίες πρέπει να συνυπολογιστούν κατά το σχεδιασμό και την υλοποίησή του».

Παράλληλα, η γενική γραμματεία Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος εκτιμά πως το έργο πρέπει να έχει ενταχθεί μέχρι τον Οκτώβριο στο Περιφερεια κό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής 2007-2013 (ΠΕΠ) και οι μελέτες πρέπει να έχουν προχωρήσει τόσο, ώστε να είναι δυνατή η κατάρτιση του προϋπολογισμού του.

Την ίδια ώρα, η γενική γραμματεία επιμένει πως για την ανάπλαση είχε υπάρξει διαγωνιστική διαδικασία και πως ο χορηγός, το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» δηλαδή, αμέσως πρότεινε, για λόγους συνέχισης της φυσιογνωμίας αλλά και λόγω του διεθνούς κύρους του, τον κ. Ρέντσο Πιάνο. Από την άλλη, προβλέπεται, ωστόσο, πως ο ανάδοχος ενός σημαντικού κομματιού του έργου, της μεγάλης κεντρικής προβλήτας, θα προκύψει κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. «Η ευαισθησία του υπουργείου στα ζητήματα στήριξης της παραγωγής ποιοτικής αρχιτεκτονικής αποδεικνύεται τόσο από το νέο πλαίσιο για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, που θα τεθεί αμέσως σε ισχύ και θα είναι ευέλικτο και ελκυστικό, αλλά και από το μεγάλο διαγωνισμό για την ανάπλαση της οδού Πανεπιστημίου, ο οποίος προετοιμάζεται», καταλήγουν από πλευράς ΥΠΕΚΑ.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα: 26/05/2011

http://www.epikaira.gr/